این کتاب در سال 2001 یک سال قبل از رویکارآمدن حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان منتشر شد. این کتاب در این جمله خلاصه میشود که ارزش یک کشور در روابط بینالملل از موقعیت ژئواستراتژیک و عمق تاریخی آن سرچشمه میگیرد. ترکیه هویت خاورمیانهای، بالکانی و آسیایی دارد و بر این اساس خواهان سیاستی است که ثبات داخلی و منطقهای و درپی آن ثبات امنیت ملی این کشور را تضمین کند.
در این کتاب 6 اصل ذکرشده که سیاست به حد صفر رساندن مشکلات با کشورهای همسایه مورد توجه قرار گرفته و ابتکارات دولت اردوغان در عادیسازی روابط با یونان و ارمنستان در این چارچوب معنی شده است. اما در ماههای اخیر روابط آنکارا با تلآویو و دمشق برخلاف توصیههای کتاب داووداوغلو متشنج شده است. ازاینرو بهنظر میرسد محرکهای سیاست خارجی دولت اردوغان فراتر از کتاب وزیر امور خارجهاش است. برای درک موضوع به چند نمونه اشاره میشود.
پس از آشکار شدن آثار زیانبار حمله آمریکا به عراق و افغانستان، در آمریکا آشکارا اعلام شد که بهخصوص حمله به عراق هیچ مبنایی نداشته و این حمله فقط برای تامین منافع اسرائیل بوده است. بر این مبنا بهتدریج در محافل سیاسی آمریکا برای نخستین بار بحث حمایت از اسرائیل از بحث حمایت از رهبران اسرائیل جدا شد. در پی افشای رسواییهای زندان ابوغریب در عراق و جنایات روز افزون آمریکا در عراق و افغانستان و اسرائیل در غزه و انتشار نظر سنجیهای حاوی دیدگاه مردم منطقه نسبت به آمریکا، روشن شد که آمریکا به دولتی منفور و منزوی در منطقه تبدیل شده است.
واکنش جهانی در قبال جنایات رژیم صهیونیستی گرچه در وهله اول متوجه رهبران اسرائیل بود ولی بهطور ضمنی دامن حامیان آمریکایی و اروپایی آنان را نیز میگرفت.غرب و ناتو در دهههای اخیر در خاورمیانه عمدتا بر رژیمهای فاسد و مستبدی تکیه داشتند که از سال 2011 این رژیمها بهشدت متزلزل شدهاند. و این در حالی است که از سال 2001 نیز بهتدریج نزد افکار عمومی مردم خاورمیانه نیز اعتبار و مشروعیت خود را از دست دادهاند.
در این شرایط رفتار دولت ترکیه بهعنوان یک کشور اروپا محور و عضو ناتو معنا مییابد. ترکیه اردوغان مثل آمریکای اوباما (نه آمریکای جمهوریخواه) با دولت اسرائیل مخالف نیست بلکه با نتانیاهو (نخستوزیر اسرائیل) و شیمون پرز (رئیسجمهور رژیم صهیونیستی) مخالف است. به نتانیاهو اعتراض میکند اما در همان دوره روابط روبهگسترش نظامی و اقتصادی با تلآویو دارد. در بحث استقرار سپر موشکی در ترکیه، اردوغان درصدد حفظ درجه مطلوبیت ترکیه در مناسبات بین ناتویی است. نگاهی به چند واکنش داخلی در این باره مفید است. باغچهلی رهبر حزب حرکت ملیگرا گفته است: اردوغان سعی دارد با دامن زدن به دشمنی ساختگی خود با اسرائیل از واکنشهای جدی جامعه ترکیه به استقرار سپر دفاع موشکی در این کشور جلوگیری کند.
- خانم بیرگول اویمان گولر معاون حزب جمهوری خلق گفته است: هدف اصلی این سیستم محافظت از اسرائیل در مقابل تهدیدات موشکی ایران است و مجوز استقرار این سیستم را حزب عدالت و توسعه و نه مردم ترکیه داده است.
- کورتو لموش رهبر حزب صدای مردم با اعلام مخالفت خود با استقرار سامانه سپر دفاع موشکی ناتو در خاک ترکیه گفت: دولت ترکیه از یکسو با سیاستهای اسرائیل مخالفت میکند و از سوی دیگر با طرح سپر دفاع موشکی که برای حمایت از اسرائیل است همکاری میکند. این تناقض مهمی است و ترکیه باید هرچه سریعتر انصراف خود را از همکاری در این طرح اعلام کند.